Standardowymi metodami stosowanymi w celu wykrycia i określania rodzaju białka monoklonalnego u pacjentów z podejrzeniem gammapatii monoklonalnej są elektroforeza (SPE) i immunofiksacja (IFE) surowicy oraz moczu. U nawet 95% chorych, u których w przebiegu gammapatii monoklonalnej produkowana jest kompletna cząsteczka immunoglobulinowa, można zaobserwować wyraźną nadprodukcję FLC [10,11,12] (Ryc.3A). W badaniach Mead i wsp. [13] stwierdzono, iż nieprawidłowy stosunek FLC κ/λ występował u 84%, 92% i 94% chorych z obecnym białkiem-M odpowiednio typu IgG, IgA, IgD. Przeprowadzone badania wykazały, że łączne wykonywanie SPE i IFE oraz oznaczeń FLC w surowicy jest wystarczające we wstępnym rozpoznawaniu dyskrazji plazmocytowych. Wyjątek stanowią pacjenci z amyloidozą oraz chorobą łańcucha lekkiego (Ryc.3B), u których zaleca się wykonywanie badań w surowicy jak i moczu.
A
B
C
Ryc.1. Przykładowe wyniki rozdziałów elektroforetycznych (SPE), immunofiksacji (IFE) oraz oznaczeń FLC. (materiał z pracowni białek specyficznych Działu Diagnostyki Laboratoryjnej SPSK Nr 1 w Lublinie)
W badaniach Katzmanna [11] na grupie liczącej 1877 pacjentów wykazano, że łączne wykonywanie oznaczeń FLC, SPE oraz IFE w surowicy identyfikuje 100% pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym, makroglobulinemią i szpiczakiem bezobjawowym oraz 97,1% pacjentów z MGUS. Stosując bardziej uproszczony panel testów (SPE + FLC) wykrywano 100% pacjentów ze szpiczakiem oraz makroglobulinemią, pomijając 1 pacjenta z grupy 199 ze szpiczakiem bezobjawowym oraz 59 z grupy 524 z MGUS. Oznaczenia FLC wykonane w grupie pacjentów z chorobą łańcucha lekkiego pozwoliły na wykrycie wszystkich dotkniętych chorobą [14]. Dane literaturowe potwierdzają także przydatność oznaczeń FLC w wykrywaniu szpiczaka niewydzielającego [15]. W przebiegu szpiczaka niewydzielającego stosując badanie SPE oraz IFE nie stwierdza się białka-M w surowicy i moczu, aczkolwiek białko-M może zostać wykryte w cytoplazmie plazmocytów nowotworowych przy pomocy barwienia immunohistochemicznego. W badaniach przeprowadzonych w grupie 28 chorych obecność nieprawidłowego stężenia FLC oraz współczynnika κ/λ w surowicy wykazano u 19 (68%) pacjentów, u 4 (12%) obserwowano supresję łańcucha typu kappa lub lambda [15].
Przedstawione dane potwierdzają, iż skojarzenie oznaczeń FLC z innymi powszechnie stosowanymi badaniami daje optymalnie wysokie współczynniki wykrywalności dyskrazji przebiegających z produkcją białka monoklonalnego.
Maciej Korpysz